سیستم های تهویه مطبوع مبتنی بر سیکل تبرید تراکمی به علت عملکرد مناسب بسیار مورد استفاده قرار می گیرند. استفاده از سیکل تبرید به منظور خنک کردن محیط به چند روش انجام می گیرد، اسپلیت ها، داکت اسپلیت ها، فن کویل ها و…. هر کدام از آنها مزایا و معایب خاص خود را دارند که بسته به نوع کاربرد مناسب ترین آنها انتخاب می شوند.

فن کویل چیست؟

فن کویل نوعی مبدل حرارتی چند منظوره است که سرما و گرمای محیط را فراهم می کند. این دستگاه یک مبدل گرمایشی بسیار قوی نیز  هست. فن کویل در فصول سرد، هوای گرم را وارد فضا کرده و در فصول سرد نیز با دمیدن هوای خنک، دمای محیط را متعادل می کند.

روش کار فن کویل با حرکت آب گرم و سرد به داخل کویل ها (لوله های مسی مارپیچی) انجام می شود و جریان هوای مناسب با استفاده از فن در فضا دمیده می شود. به طور معمول فن کویل ها به کانال متصل نمی شوند و هوا را مستقیما وارد فضا می کنند.

در فصول گرم جهت تامین آب سرد برای فن کویل، از یک چیلر تراکمی استفاده می گردد که یک اواپراتور پوسته لوله ای عمل سرمایش آب را انجام می دهد.

در فصول سرد تامین آب گرم برای فن کویل بر عهده بویلر موجود در موتورخانه می باشد.

سیستم فن نیز به دو شکل طراحی می گردد، دمنده که فن هوا را در لابه لای کویل ها می دمد یا مکنده که فن هوا را در لابه لای کویل ها می کشد.

فن کویل ها در انواع سقفی، زمینی، دیواری و … ساخته می شود.

مزایای فن کویل:

• این دستگاه در ابعاد کوچکتری تولید شده و جایگزین تجهیزات مرکزی برای تهویه مطبوع می شود. به این ترتیب نیازی به فضای بزرگ برای تجهیزات قدیمی مرتفع می گردد.
• استفاده از کانال کشی برای فن کویل ها وجود ندارد و تنها نیاز به لوله کشی و برق کشی است که بسیار ساده تر از کانال کشی می باشد.
• در صورت استفاده از فن کویل ها، در قسمت هایی از ساختمان که خالی از سکنه است و نیازی به تهویه ندارد، فن کویل می تواند خاموش باشد، به عبارتی، تهویه قسمت های مختلف ساختمان قابل کنترل است که باعث صرفه جویی در هزینه ها می شود.

معایب فن کویل:

• فن کویل ها نیاز به نگهداری تخصصی تری نسبت به سیستم های تمام هوا دارند.
• در مواردی لازم است تا برای خروج هوا در مناطق داخلی، نیاز به کانال جداگانه باشد.

اسپلیت چیست؟

کولر گازی اسپلیت یا به اختصار اسپلیت نوعی از کولر های گازی است که از سیکل تبرید تراکمی استفاده می کند و به دلیل ساختار خاص بدنه آن به کولر گازی دو تکه نیز معروف است. (معنی کلمه اسپلیت، دو تکه است).

روش کار آن ها به این شکل است که اواپراتور در یونیت داخلی و کمپرسور و کندانسور در یونیت خارجی قرار می گیرند. دو بخش یا دو یونیت دستگاه از طریق لوله هایی بهم وصل هستند که موجب می شوند گازهای سرد و گرم بین یونیت ها جریان پیدا کرده و موجب ایجاد سرمایش و یا گرمایش توسط دستگاه اسپلیت شوند. در اسپلیت ها بر خلاف فن کویل ها نیازی به استفاده از آب نیست و تمام مراحل انتقال حرارت توسط گاز مبرد انجام می گیرد.

اسپلیت ها در انواع مختلفی ساخته می شوند از جمله: اسپلیت دیواری، اسپلیت ایستاده، اسپلیت کانالی یا همان داکت اسپلیت، اسپلیت کاستی یا سقفی.

مزایای اسپلیت

• در داخل این دستگاه ها، یک فیلتر تعبیه شده است، که موجب تصفیه کامل هوا می‌شود.
• اسپلیت در ابعاد و اندازه‌های مختلفی تولید و به بازار عرضه می‌شود، همین مسئله موجب می‌شود برای استفاده در فضا‌های کوچک اولین گزینه باشد.
• اسپلیت دارای یک کنترل از راه دور است که این امکان را کاربر می‌دهد تا دستگاه را از هرجایی کنترل کند.

معایب اسپلیت

• هزینه نسبتا بالا
• آلودگی صوتی

شکل 1 قسمت وسط حذف شود ، برای شکل اصلی هم استفاده شود

مقایسه فن کویل با اسپلیت

1. اسپلیت ها معمولا به منظور سرمایش استفاده می شوند، هر چند که می توانند عمل گرمایش را نیز انجام دهند ولی به علت هزینه بالای مصرف برق، مقرون به صرفه نیست ولی فن کویل ها هم عمل گرمایش و هم عمل سرمایش را با کارایی برابری انجام می هند.
2. یونیت داخلی اسپلیت ها صرفا هوای داخل اتاق را سرد می کند و هوای تازه وارد اتاق نمی کند، اما فن کویل ها در نوع کانال دار نیز ساخته می شوند که می توانند هوای تازه را نیز در دمای مطبوع به داخل اتاق بدمند.
3. هم یونیت‌های داخلی و هم یونیت‌های خارجی اسپلیت ها، فقط مصرف برق دارند و مصرف برق آن‌ها نیز بالا و قابل ملاحظه است. ولی یونیت‌های خارجی فن کویل ها با شکل‌های مختلفی از انرژی کار می‌کنند. برای مثال چیلر و مینی چیلر که وظیفه سرد کردن آب و ارسال آن به فن کویل‌ها را بر عهده دارند، با برق و بویلر و پکیج گازسوز که وظیفه گرم کردن آب را بر عهده دارند، با گاز شهری کار می‌کند.